Ένα ασφαλές οικοσύστημα αερομεταφορών επιτυγχάνεται με τη σύμπραξη πολλών παραγόντων, όπως αερολιμένες, πάροχοι υπηρεσιών ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, κατασκευαστές, αεροπορικές εταιρείες, ρυθμιστικές αρχές και άλλοι, οι οποίοι δίνουν προτεραιότητα στην ασφάλεια σε ό,τι κάνουν.
Ένα αεροσκάφος που είναι ασφαλές για να πετάει αποτελεί, φυσικά, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτού του συστήματος. Μέσω της εντολής πιστοποίησης, ο EASA εγγυάται ότι τα αεροσκάφη που εκτελούν πτήσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), από και προς αυτήν, και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), δηλαδή Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία, είναι ασφαλή, δημιουργώντας εμπιστοσύνη στα αεροπορικά ταξίδια για τους πολίτες της ΕΕ. Αυτές οι 31 χώρες είναι όλες μαζί γνωστές ως κράτη μέλη του EASA.
Βασικά στοιχεία
Για να τεθούν σε λειτουργία, τα νέα αεροσκάφη πρέπει να λάβουν επικύρωση γνωστή ως «πιστοποιητικό τύπου» από την αρμόδια ρυθμιστική αρχή αερομεταφορών. Το εν λόγω πιστοποιητικό επιβεβαιώνει ότι το αεροσκάφος αυτού του τύπου πληροί τις απαιτήσεις ασφάλειας που έχουν καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συχνά, όταν μιλάμε για αερομεταφορές, αναφερόμαστε στα εμπορικά πολιτικά αεροπλάνα, ωστόσο, αυτή η διαδικασία πιστοποίησης και χορήγησης πιστοποιητικού τύπου εφαρμόζεται σε διάφορους τύπους αεροσκαφών, όπως μικρά αεροπλάνα, στροφειόπτερα, αερόστατα, ηλεκτροκίνητα αεροσκάφη με κάθετη απογείωση και προσγείωση (e-VTOL).
Ο EASA είναι η αρμόδια αρχή για την πιστοποίηση των αεροσκαφών που έχουν σχεδιαστεί στα κράτη μέλη του EASA, ωστόσο ο αιτών είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και τον σχεδιασμό του αεροσκάφους και τελικά για την απόδειξη της συμμόρφωσης με τις ισχύουσες απαιτήσεις.
Πιστοποίηση: μια προσέγγιση δύο πυλώνων για την εποπτεία του προϊόντος και του φορέα σχεδιασμού
Η πιστοποίηση είναι μια διαδικασία με δύο πυλώνες: την πλευρά του προϊόντος (το αεροσκάφος)· και την ικανότητα του φορέα σχεδιασμού ενός τέτοιου προϊόντος να εκτελεί αυτή την εργασία. 
Όπως υποδηλώνει το όνομα, ένας φορέας σχεδιασμού είναι υπεύθυνος για τον σχεδιασμό του αεροσκάφους, καθώς και για άλλα καθήκοντα, όπως οι αλλαγές και οι επισκευές στο αεροσκάφος, μεταξύ άλλων. Οι εν λόγω φορείς πρέπει να αποδεικνύουν ότι διαθέτουν την κατάλληλη οργάνωση, τις διαδικασίες, τις ικανότητες και τους πόρους. Οι φορείς σχεδιασμού πρέπει να εγκρίνονται από τον EASA. Αυτό είναι ήδη ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας πιστοποίησης.
Όταν τίθεται σε λειτουργία ένα νέο αεροσκάφος, ο EASA ελαχιστοποιεί τους κινδύνους για την ασφάλεια από την πλευρά του προϊόντος, ελέγχοντας τη συμμόρφωση με τις τεχνικές προδιαγραφές, και βελτιστοποιεί τις επιδόσεις μέσω της εποπτείας των οργανισμών σχεδιασμού.
Διαδικασία πιστοποίησης
Η διαδικασία πιστοποίησης τύπου περιλαμβάνει 4 στάδια:
- Βάση τεχνικής εξοικείωσης και πιστοποίησης·
- Καθορισμός του προγράμματος πιστοποίησης·
- Απόδειξη της συμμόρφωσης· και
- Τεχνική ολοκλήρωση και έκδοση έγκρισης.
Πρόκειται για μια πολύ επίσημη και εξαντλητική διαδικασία. Για ένα μεγάλο αεροσκάφος, όπως τα εμπορικά αεροπλάνα με τα οποία πετάμε ως επιβάτες, η διαδικασία διαρκεί συνήθως 5 έως 7 χρόνια.
Ο EASA προσφέρει επίσης αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «προκαταρκτικό στάδιο» –μη υποχρεωτικό– μέσω των υπηρεσιών καινοτομίας του. Μέσω των υπηρεσιών καινοτομίας, ο EASA υποστηρίζει την ανάπτυξη μιας καινοτόμου ιδέας από τα αρχικά στάδια, όταν η ιδέα αυτή δεν είναι ακόμη τόσο ώριμη.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα μια φανταστική κατασκευαστική εταιρεία που ονομάζεται Superflying η οποία περνά από τη διαδικασία πιστοποίησης.
(0) Προ-πιστοποίηση – υπηρεσίες καινοτομίας του EASA
Η SuperFlying, για την οποία η ρυθμιστική αρχή είναι ο EASA, έχει μια ιδέα για ένα νέο αεροσκάφος. Χάρη στις υπηρεσίες καινοτομίας του EASA, η SuperFlying μπορεί ήδη να λάβει υποστήριξη για το σχέδιό της από τα πολύ αρχικά στάδια. Αυτή η εργασία πριν από την πιστοποίηση υποστηρίζει την καινοτομία, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους για την έγκριση, διασφαλίζοντας ότι ακολουθείται η σωστή πορεία για την εκπλήρωση των απαιτήσεων πιστοποίησης και προβλέποντας τυχόν ρυθμιστικά κενά ή ζητήματα.
1. Βάση τεχνικής εξοικείωσης και πιστοποίησης
Με ή χωρίς την υποστήριξη του EASA μέσω των υπηρεσιών καινοτομίας, μόλις το έργο ωριμάσει αρκετά, η SuperFlying παρουσιάζει το έργο στον EASA, προκειμένου να υποβάλει αίτηση για πιστοποίηση τύπου. Σε αυτό το στάδιο, η ιδέα τους για το αεροσκάφος πρέπει να είναι ήδη επαρκώς καθορισμένη. Το τελικό προϊόν μπορεί να έχει κάποιες μικρές αποκλίσεις από τον αρχικό σχεδιασμό, αλλά κάθε αλλαγή πρέπει να αιτιολογείται.
Μέσω συζητήσεων με τη SuperFlying, ο EASA καθορίζει τη βάση πιστοποίησης. Η βάση πιστοποίησης είναι το σύνολο των κανόνων που θα ισχύουν για την πιστοποίηση. Περιλαμβάνει τις προδιαγραφές πιστοποίησης (CS) που αφορούν τον τύπο του αεροσκάφους (για παράδειγμα, οι CS-25 είναι οι εφαρμοστέες απαιτήσεις για τα μεγάλα αεροσκάφη) και κάθε άλλον όρο που ενδέχεται να ισχύει για συγκεκριμένες καινοτόμες πτυχές του εν λόγω αεροσκάφους.
Η αεροπορία εξελίσσεται συνεχώς. Μετά από 5 έτη, ο EASA έχει το δικαίωμα να επανεξετάσει τη βάση πιστοποίησης και να την επικαιροποιήσει με οτιδήποτε σχετικό έχει μάθει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, για παράδειγμα, ενισχυμένες απαιτήσεις σχετικά με τα περιβαλλοντικά πρότυπα.
2. Καθορισμός του προγράμματος πιστοποίησης
Ο προσδιορισμός των μέσων συμμόρφωσης είναι το επόμενο σημαντικό βήμα στη διαδικασία πιστοποίησης. Ο EASA και ο αιτών θα καθορίσουν και θα συμφωνήσουν τα μέσα για την απόδειξη της συμμόρφωσης με κάθε απαίτηση της βάσης πιστοποίησης. Η προσέγγιση που θα επιλεγεί θα εξεταστεί στο πρόγραμμα πιστοποίησης.
3. Απόδειξη της συμμόρφωσης
Η Superflying θα αποδείξει τη συμμόρφωση του σχεδιασμού της χρησιμοποιώντας τα μέσα συμμόρφωσης που έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως. Η συμμόρφωση πραγμάτων όπως η άτρακτος του αεροσκάφους, οι κινητήρες, τα συστήματα ελέγχου, τα ηλεκτρικά συστήματα, οι επιδόσεις πτήσης κ.λπ. θα αποδεικνύεται με βάση τις σχετικές απαιτήσεις της βάσης πιστοποίησης. Είναι ευθύνη των εμπειρογνωμόνων του EASA να ελέγχουν προσεκτικά την απόδειξη της συμμόρφωσης, για παράδειγμα, εξετάζοντας την τεκμηρίωση ή παρακολουθώντας δοκιμές.
Αυτό είναι, σε γενικές γραμμές, το πιο χρονοβόρο στάδιο της διαδικασίας πιστοποίησης τύπου. Στην περίπτωση των μεγάλων αεροσκαφών, η περίοδος για την ολοκλήρωση της απόδειξης συμμόρφωσης ορίζεται στα πέντε έτη και μπορεί να παραταθεί μόνο εφόσον αιτιολογηθεί δεόντως.
4. Τεχνική ολοκλήρωση και έκδοση έγκρισης
Τελικά, όταν αποδειχθεί η συμμόρφωση, ο EASA ολοκληρώνει την αξιολόγησή του και εκδίδει το πιστοποιητικό τύπου. Η Superflying είναι πλέον κάτοχος πιστοποιητικού τύπου. Αυτό σημαίνει ότι το αεροσκάφος τους μπορεί να τεθεί σε λειτουργία και να αρχίσει να εκτελεί πτήσεις!
Διαρκής αξιοπλοΐα
Το αεροσκάφος της 
Superflying πιστοποιήθηκε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το έργο του EASA για τη διασφάλιση της αεροπορικής ασφάλειας από την πλευρά των αεροσκαφών σταματά –ο EASA ολοκλήρωσε μόνο τη διαδικασία πιστοποίησης. Τώρα μεταβαίνουμε σε ένα νέο στάδιο που ονομάζεται «διαρκής αξιοπλοΐα», δηλαδή διασφάλιση ότι το αεροσκάφος εξακολουθεί να είναι ασφαλές για να πετάει. Η Superflying πρέπει να αναφέρει στην εθνική αρχή της τυχόν συμβάντα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μη ασφαλή κατάσταση. Όταν συμβαίνει αυτό, ξεκινάει έρευνα και η Superflying πρέπει να προτείνει διορθωτικά μέτρα για την αποκατάσταση του επιπέδου ασφάλειας. Και πάλι, αυτή η διαδικασία πρέπει να επικυρωθεί από τον EASA.
Διεθνής συνεργασία στον τομέα της πιστοποίησης
Ο EASA επικυρώνει τα πιστοποιητικά τύπου που εκδίδονται από τις αρχές αερομεταφορών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Καναδά και της Βραζιλίας. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι αρχές αυτές επικύρωσαν επίσης πιστοποιητικά τύπου που εκδόθηκαν από τον EASA. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συμφωνίες που έχουν συναφθεί μεταξύ των εν λόγω αρχών σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση και αποδοχή διευκολύνουν τη διαδικασία επικύρωσης. Συνήθως, η αρχή επικύρωσης βρίσκεται ήδη σε επαφή με την αρχή πιστοποίησης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πιστοποίησης, ώστε να επιταχύνει την τελική επικύρωση και να διασφαλίσει την αντιμετώπιση τυχόν ανησυχιών που μπορεί να έχει.
Για αυτό το αεροσκάφος, η Airbus πρότεινε να κατασκευάσει μια νέα δεξαμενή καυσίμου, γνωστή ως οπίσθια κεντρική δεξαμενή. Η πρόταση χαρακτηρίστηκε ως μείζονος σημασίας αλλαγή, με βάση το πλησιέστερο παράγωγο αεροσκάφος, το A321Neo. Η οπίσθια κεντρική δεξαμενή αποτελούσε έναν νέο ασυνήθιστο σχεδιασμό, ο οποίος δεν καλυπτόταν πλήρως από τις υπάρχουσες προδιαγραφές πιστοποίησης CS-25. Η προσέγγιση του EASA σε μια τέτοια κατάσταση είναι να καθορίσει τους λεγόμενους «ειδικούς όρους» για την κάλυψη τυχόν κενών ή ανεπαρκειών στις CS-25.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η πρόκληση για την ασφάλεια συνίστατο στην προσθήκη της νέας δεξαμενής καυσίμων, η οποία ήταν ενσωματωμένη στην άτρακτο, στο κάτω μέρος του αεροσκάφους. Οι ειδικοί όροι που θεσπίστηκαν εστίαζαν στην ασφάλεια πρόσκρουσης, στην πυρασφάλεια και στην προστασία των επιβατών. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος πυρκαγιάς έπρεπε να μετριαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η ασφαλής εκκένωση των επιβατών και του πληρώματος σε περίπτωση ατυχήματος.
Επιπλέον, το σύστημα προσγείωσης ενισχύθηκε και έγιναν τοπικές αλλαγές στη δομή του αεροσκάφους για να προσαρμοστεί στο αυξημένο βάρος κατά την απογείωση, που οφειλόταν στα επιπλέον καύσιμα που μετέφερε. Το σύστημα καυσίμου προσαρμόστηκε για να ενσωματώσει την οπίσθια κεντρική δεξαμενή. Έγιναν και κάποιες άλλες βελτιώσεις στο προϊόν, όπως για παράδειγμα στα χειριστήρια πτήσης. Κατά την περίοδο πριν από την πιστοποίηση, ο EASA και η Airbus πραγματοποίησαν περισσότερες από 400 κοινές συνεδριάσεις τεχνικών εμπειρογνωμόνων, 900 ώρες πτητικών δοκιμών σε τρία αεροσκάφη δοκιμής, συντάχθηκαν, αναθεωρήθηκαν και υπογράφηκαν περισσότερα από 500 έγγραφα πιστοποίησης, εκτελέστηκαν δοκιμές παρουσία εμπειρογνωμόνων, διενεργήθηκαν επιθεωρήσεις και ολοκληρώθηκαν έλεγχοι.
«Στόχος κάθε δράσης που αναλαμβάνει ο EASA είναι να εξασφαλίσει ότι το αεροσκάφος είναι ασφαλές. Οι απαιτήσεις μας μπορεί να είναι αρκετά αυστηρές και να θέτουν σημαντικές προκλήσεις στον κατασκευαστή. Ωστόσο, έχουμε έναν πραγματικά κοινό στόχο, να διασφαλίσουμε την ασφάλεια.» – Ο Florian Guillermet, εκτελεστικός διευθυντής του EASA, απονέμει το πιστοποιητικό τύπου στο Airbus A321XLR.
Μείνετε συντονισμένοι για να μαθαίνετε πώς γίνονται ασφαλείς οι αερομεταφορές
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η πιστοποίηση ενός αεροσκάφους είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ της διασφάλισης ασφαλών αεροπορικών ταξιδιών για τους πολίτες της ΕΕ. Δείτε και άλλα άρθρα στο EASA Light για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς γίνονται ασφαλείς οι αερομεταφορές, για παράδειγμα:
- Ο ρυθμιστικός ρόλος του EASA
- Αερολιμένες: πώς ο EASA διασφαλίζει ασφαλή αεροπορικά ταξίδια, κατά την απογείωση και την προσγείωση
- Συνεργασία του EASA με τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ)
Επίσης, εγγραφείτε για να λαμβάνετε ειδοποιήσεις κάθε φορά που δημοσιεύονται νέα άρθρα!