De luchtvaart moet veranderen om duurzamer te worden. In oktober 2023 werd een verordening van de Europese Unie (EU) genaamd “ReFuelEU Luchtvaart” goedgekeurd. Het is een kerninitiatief om de luchtvaartsector minder vervuilend te maken. Het milieu is een prioriteit voor EASA en in het kader van ReFuelEU is de rol van het Agentschap uitgebreid om de luchtvaart koolstofvrij te maken.
Dietmar Bloemen, programmabeheerder voor duurzame luchtvaart bij EASA, legde op EASA Light uit hoe deze belangrijke verordening tot stand is gekomen, wat de belangrijkste punten zijn en wat we verder kunnen verwachten op de reis van de luchtvaart naar meer duurzaamheid.
Kunt u de achtergrond van de verordening inzake ReFuelEU Luchtvaart toelichten?
In 2019 heeft de EU het Green Deal-initiatief voorgesteld om het continent tegen 2050 klimaatneutraal te maken.Dit leidde tot verdere acties, zoals het voorstel voor het regelgevingspakket “Fit for 55” om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met minstens 55 % te verminderen in vergelijking met de niveaus van 1990. Het regelgevingsinitiatief ReFuelEU Luchtvaart werd gekoppeld aan dat “Fit for 55”-pakket en hiervoor deed de Europese Commissie in 2021 een concreet wetgevingsvoorstel, dat uiteindelijk in oktober 2023 als verordening werd gepubliceerd.
Bij het werken aan het regelgevingsvoorstel voor ReFuelEU Luchtvaart besloten de wetgevers om EASA erbij te betrekken door ons bepaalde taken toe te vertrouwen om het gebruik van duurzame vliegtuigbrandstoffen (sustainable aviation fuel, SAF) te monitoren, rapporteren en analyseren.Voor EASA is een dergelijke betrokkenheid vanzelfsprekend omdat we een agentschap voor de luchtvaart zijn en al sterk verankerd zijn in de milieubeheer, maar ook omdat we als technisch neutraal orgaan in een goede positie verkeren om gevoelige luchtvaartgegevens te ontvangen en te beoordelen. Gedurende het hele wetgevingsproces hebben we technische ondersteuning verleend aan de Europese Commissie.
Waarom is ReFuelEU een mijlpaal voor de luchtvaart?
ReFuelEU Luchtvaart is een zeer belangrijk beleidsinstrument dat de EU zal gebruiken om de luchtvaart in Europa koolstofvrij te maken door het gebruik van duurzame luchtvaartbrandstof te bevorderen. Momenteel is duurzame luchtvaartbrandstof erg duur voor luchtvaartmaatschappijen en is ze zeer beperkt beschikbaar. Het is dus een echte mijlpaal, omdat de EU de eerste regio ter wereld is die een regelgevingskader tot stand brengt dat de productie van duurzame luchtvaartbrandstof en de levering ervan aan luchtvaartmaatschappijen zal bevorderen, en dus ook een markt zal creëren die de volumes zal doen toenemen. En als de volumes toenemen, zullen de prijzen dalen.
U noemt duurzame luchtvaartbrandstof, omdat dat een belangrijk onderdeel is van ReFuelEU. Hoe zit het met andere energiebronnen?
Voor decarbonisatie zullen waarschijnlijk verschillende oplossingen nodig zijn. Het gaat niet alleen om duurzame luchtvaartbrandstoffen. Andere oplossingen kunnen operationele verbeteringen zijn, het gebruik van marktgebaseerde maatregelen, maar ook het gebruik van nieuwe groene technologieën. En hier denken we bijvoorbeeld aan een mogelijk vliegtuig op waterstof, of vliegtuigen die op batterijen werken, of in een hybride vorm met batterijen.
De wetgevers hebben daar al rekening willen mee houden in de verordening inzake ReFuelEU door ervoor te zorgen dat luchthavens aan EASA verslag zouden gaan uitbrengen over hun projecten om de infrastructuur op hun luchthavens tot stand te brengen. Dus niet alleen voor duurzame luchtvaartbrandstof, maar ook voor waterstof en elektriciteit. Het is een compleet plaatje. Het gaat in de eerste plaats over duurzame luchtvaartbrandstof, maar de elementen om nieuwe technologieën te onderzoeken zijn er ook.
Wat doet EASA al in het kader van ReFuelEU?
Nu het mandaat is verleend en de verordening is goedgekeurd, zijn we nu op volle kracht klaar om ons voor te bereiden op onze rol in de wetgeving. Dit omvat bijvoorbeeld het opzetten van een digitale infrastructuur, omdat onze rol sterk verbonden is aan het rapporteren van gegevens. Samen met verschillende contractanten werken we momenteel zeer hard aan de digitale infrastructuur.
We moeten ons ook voorbereiden op de analyse van de gegevens die binnenkomen. We zijn echt aan het opschalen, zorgen er ook voor dat er personeel beschikbaar is en dat we klaar zijn tegen de eerste data van inwerkintreding van de verordening.
Een jaarverslag is een van de belangrijkste taken die aan EASA wordt toevertrouwd. Wat zal het omvatten en welke impact zal het hebben op het duurzamer maken van de luchtvaart?
Het jaarverslag is om verschillende redenen een hoeksteen van de wetgeving. Het zal het gebruik van duurzame luchtvaartbrandstof door de luchtvaartmaatschappijen weergeven, de geaggregeerde niveaus van het gebruik van fossiele brandstoffen en ook gegevens over projecten op het gebied van waterstof en elektriciteit, zoals gezegd. Het zal informatie bevatten over de ontwikkeling van de markt van duurzame luchtvaartbrandstof en over de prijzen van duurzame luchtvaartbrandstoffen en fossiele brandstoffen.
Het verslag zal verschillende doelen hebben. In de eerste plaats zal het door de lidstaten worden gebruikt om na te gaan of luchtvaartmaatschappijen en luchthavens die onder hun toezicht staan, aan de regelgevende elementen voldoen. Op basis van het verslag van EASA kunnen de lidstaten gevallen van niet-naleving vaststellen en kunnen de belanghebbenden een straf krijgen opgelegd.
Tot slot zal het verslag ook de Europese Commissie, de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement op de hoogte brengen. Het is namelijk belangrijk om na te gaan of de in de elementen in de ReFuelEU-wetgeving doeltreffend zijn.
Er is ook het EU-etiketteringssysteem. Kunt u ons een kort overzicht geven?
Het EU-etiketteringssysteem is een initiatief om passagiers te informeren over de duurzame keuzes die zij kunnen maken als zij hun vliegtickets boeken.
Als u vandaag op verschillende boekingsplatforms een vlucht boekt, ziet u reeds de verwachte CO2-uitstoot voor die vlucht. U kunt beginnen met het vergelijken van vluchten op basis van de milieuprestaties. De wetgevers merkten op dat we tegenwoordig een grote verscheidenheid aan methoden zien om de CO2-uitstoot van een vlucht te voorspellen. Er zijn grote verschillen. Dit kan leiden tot een gebrek aan geloofwaardigheid. En de wetgevers hebben daarop besloten om deze beoordeling van de CO2-voetafdruk toe te vertrouwen aan een regelgevend orgaan, namelijk EASA.
Vanaf 2025 kunnen luchtvaartmaatschappijen op vrijwillige basis bij EASA een aanvraag indienen om een label te krijgen voor de vluchten die zij aanbieden, waarna EASA de verwachte CO2-voetafdruk voor die vluchten verstrekt. Het is een informatiemiddel, maar kan ook dienen als een stimulans voor luchtvaartmaatschappijen om te proberen hun vluchten zo groen mogelijk aan te bieden.
Zijn er nog andere aspecten die u wilt benadrukken in verband met het werk van ReFuelEU en EASA voor een duurzamere luchtvaart?
ReFuelEU is een echte stap voorwaarts in de richting van decarbonisatie. Tegelijkertijd is het ook een beginpunt, omdat de wetgeving in 2027 zal worden herzien om mogelijke verdere elementen op te nemen.
Om u een voorbeeld te geven: de luchtvaart moet omgaan met de effecten van de niet-CO2-uitstoot. Terwijl ReFuelEU zich echt richtte op CO2-uitstoot, weten we uit wetenschappelijk onderzoek dat er ook andere broeikasgassen zijn. Zij worden meestal niet-CO2-uitstoot worden genoemd.Dit is een andere belangrijke uitdaging die EASA samen met onze belanghebbenden moet aanpakken en die we kunnen koppelen aan de wetgeving inzake ReFuelEU. Een van de elementen die we zullen beginnen te monitoren, zal namelijk het niveau van aromaten in fossiele brandstoffen zijn. Aromaten zijn chemische onderdelen die, doordat ze vocht aantrekken, condenssporen kunnen creëren wanneer ze door vliegtuigmotoren worden uitgestoten. Die condenssporen kunnen een opwarmend effect hebben, omdat ze de warmte van het aardoppervlak vasthouden.
EASA beschouwt dit ook als een zeer belangrijke taak waaraan in de toekomst moet worden gewerkt.Het is de taak van EASA om de discussie bij de beleidsvorming op het gebied van milieuvriendelijke luchtvaart verder te onderbouwen.