Οι αεροπορικές μεταφορές πρέπει να αλλάξουν για να γίνουν πιο βιώσιμες. Τον Οκτώβριο του 2023, εγκρίθηκε ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σχετικά με τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για βιώσιμες αεροπορικές μεταφορές με την ονομασία «ReFuelEU Aviation». Πρόκειται για μια εμβληματική πρωτοβουλία που αποσκοπεί να καταστήσει τον τομέα των αεροπορικών μεταφορών λιγότερο ρυπογόνο. Το περιβάλλον αποτελεί προτεραιότητα για τον EASA και, στο πλαίσιο του κανονισμού «ReFuelEU aviation», διευρύνθηκε ο ρόλος του Οργανισμού στην προσπάθεια απανθρακοποίησης των αεροπορικών μεταφορών.
Ο Dietmar Bloemen, διευθυντής του προγράμματος του EASA για τις βιώσιμες αερομεταφορές, εξήγησε στον διαδικτυακό τόπο EASA Light πώς προέκυψε αυτός ο σημαντικός κανονισμός, ποιες είναι οι σημαντικότερες πρόνοιές του και ποιοι ενδέχεται να είναι οι επόμενοι σταθμοί στο ταξίδι των αερομεταφορών προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας.
Μπορείτε να παρουσιάσετε αναλυτικά το ιστορικό του κανονισμού «ReFuelEU aviation»;
Το 2019, η ΕΕ παρουσίασε την πρωτοβουλία για την Πράσινη Συμφωνία με στόχο να καταστεί η ήπειρος κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Η εν λόγω πρωτοβουλία οδήγησε σε περαιτέρω δράσεις, για παράδειγμα, στην πρόταση δέσμης κανονιστικών μέτρων «Fit for 55» για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η κανονιστική πρωτοβουλία «ReFuelEU Aviation» συνδέθηκε με την εν λόγω δέσμη μέτρων «Fit for 55» και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε το 2021 συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση, η οποία δημοσιεύθηκε τελικά ως κανονισμός τον Οκτώβριο του 2023.
Στο πλαίσιο των εργασιών τους σχετικά με την κανονιστική πρόταση «ReFuelEU Aviation», οι νομοθέτες αποφάσισαν να συνεργαστούν με τον EASA αναθέτοντας σε εμάς ορισμένα καθήκοντα σχετικά με την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την ανάλυση της χρήσης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF). Δεδομένου ότι είμαστε ένας Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας και ήδη συμμετέχουμε επί μακρόν στην προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και επειδή ως εκ της θέσεώς μας ως ουδέτερος τεχνικός φορέας έχουμε τη δυνατότητα να λαμβάνουμε και να αξιολογούμε ευαίσθητα δεδομένα των αερομεταφορών, θεωρούμε ότι η συμμετοχή μας στο συγκεκριμένο εγχείρημα αποτελεί φυσιολογική εξέλιξη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας, παρείχαμε τεχνική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Γιατί ο κανονισμός «ReFuelEU aviation» αποτελεί ορόσημο για τις αεροπορικές μεταφορές;
Ο κανονισμός ReFuelEU aviation» είναι ένα πολύ σημαντικό μέσο πολιτικής που θα χρησιμοποιήσει η ΕΕ για την απανθρακοποίηση των αερομεταφορών στην Ευρώπη μέσω της προώθησης της χρήσης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF). Σήμερα, τα SAF είναι πολύ ακριβά για τις αεροπορικές εταιρείες και η διαθεσιμότητά τους είναι πολύ περιορισμένη. Επομένως, πρόκειται για ένα πραγματικό ορόσημο, διότι η ΕΕ είναι η πρώτη περιοχή στον κόσμο που θεσπίζει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα βοηθήσει την παραγωγή και τη διανομή SAF στις αεροπορικές εταιρείες και, ως εκ τούτου, θα δημιουργήσει επίσης μια αγορά που θα αυξήσει την ποσότητα. Εάν μπορέσουμε να αυξήσουμε την ποσότητα, οι τιμές θα μειωθούν.
Αναφέρετε τα SAF επειδή πρόκειται για μια σημαντική συνιστώσα του κανονισμού «ReFuelEU aviation». Τι συμβαίνει με τις άλλες πηγές ενέργειας;
Η απανθρακοποίηση πιθανώς θα απαιτήσει διάφορες λύσεις. Τα SAF δεν πρόκειται να αποτελέσουν τη μοναδική λύση. Άλλες λύσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν λειτουργικές βελτιώσεις, χρήση μέτρων που βασίζονται στην αγορά, αλλά και χρήση νέων πράσινων τεχνολογιών. Εν προκειμένω σκεφτόμαστε, για παράδειγμα, ένα αεροσκάφος που θα κινείται ενδεχομένως με υδρογόνο, ή ένα αεροσκάφος που θα λειτουργεί με μπαταρίες ή με υβριδικό σύστημα κίνησης που θα χρησιμοποιεί μπαταρίες.
Οι νομοθέτες επιθυμούσαν ήδη να λάβουν υπόψη αυτή την πτυχή στον κανονισμό «ReFuelEU aviation» διασφαλίζοντας ότι οι αερολιμένες θα αρχίσουν να υποβάλλουν εκθέσεις στον EASA σχετικά με τα έργα τους για τη δημιουργία των αντίστοιχων υποδομών στις εγκαταστάσεις τους. Επομένως, ο κανονισμός δεν περιορίζεται στα SAF, αλλά καλύπτει επίσης τόσο το υδρογόνο όσο και την ηλεκτρική ενέργεια. Συνθέτει μια πλήρη εικόνα. Ο κανονισμός καλύπτει κατά κύριο λόγο τα SAF, αλλά περιλαμβάνει και τα στοιχεία για την εξέταση των νέων τεχνολογιών.
Τι κάνει ήδη ο EASA στο πλαίσιο του κανονισμού «ReFuelEU aviation»;
Από τότε που δόθηκε η εντολή και εγκρίθηκε ο κανονισμός, κινούμαστε πρόσω ολοταχώς όσον αφορά την προετοιμασία μας για τον ρόλο που καλούμαστε να διαδραματίσουμε στον τομέα της νομοθεσίας. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται, για παράδειγμα, η δημιουργία μιας ψηφιακής υποδομής, επειδή ο ρόλος μας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αναφορά δεδομένων. Επί του παρόντος εργαζόμαστε πολύ σκληρά, σε συνεργασία με διάφορους εξωτερικούς συνεργάτες, για την ψηφιακή υποδομή.
Πρέπει επίσης να προετοιμαστούμε για την ανάλυση των εισερχόμενων δεδομένων. Πραγματικά ανεβάζουμε ταχύτητα, εξασφαλίζοντας επίσης ότι το προσωπικό είναι διαθέσιμο και ότι θα είμαστε έτοιμοι κατά τις πρώτες ημερομηνίες εφαρμογής του κανονισμού.
Ένα από τα κύρια καθήκοντα που ανατίθενται στον EASA είναι η ετήσια έκθεση. Τι θα καλύπτει και τι αντίκτυπο θα έχει στη βελτίωση της βιωσιμότητας των αερομεταφορών;
Η ετήσια έκθεση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της νομοθεσίας για διάφορους λόγους. Θα παρουσιάζει τη χρήση των SAF από τις αεροπορικές εταιρείες, τα συγκεντρωτικά επίπεδα χρήσης ορυκτών καυσίμων, καθώς και δεδομένα για έργα που αφορούν τη χρήση υδρογόνου και ηλεκτρικής ενέργειας, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Θα περιέχει πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη της αγοράς των SAF, τις τιμές των SAF και τις τιμές των ορυκτών καυσίμων.
Η έκθεση θα εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Καταρχάς, θα χρησιμοποιείται από τα κράτη μέλη για να επαληθεύουν εάν οι αεροπορικές εταιρείες και οι αερολιμένες που τελούν υπό την εποπτεία τους συμμορφώνονται με τα κανονιστικά στοιχεία. Με βάση την έκθεση του EASA, τα κράτη μέλη μπορούν να διαπιστώσουν περιπτώσεις μη συμμόρφωσης και να επιβάλουν κυρώσεις στα ενδιαφερόμενα μέρη.
Τέλος, η έκθεση θα ενημερώνει επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στο πλαίσιο εφαρμογής του κανονισμού «ReFuelEU aviation», είναι σημαντικό να επαληθευτεί η αποτελεσματικότητα των διατάξεων της νομοθεσίας ReFuelEU.
Υπάρχει επίσης το σύστημα επισήμανσης ΕΕ. Μπορείτε να μας δώσετε μια σύντομη επισκόπηση;
Το σύστημα επισήμανσης ΕΕ είναι μια πρωτοβουλία που θα ενημερώνει τους επιβάτες σχετικά με τις βιώσιμες επιλογές που μπορούν να κάνουν κατά την κράτηση των αεροπορικών εισιτηρίων τους.
Σήμερα, σε πολλές πλατφόρμες κρατήσεων, όταν κάνετε κράτηση για μια πτήση, βλέπετε ήδη τις προβλεπόμενες εκπομπές CO2 για τη συγκεκριμένη πτήση. Μπορείτε να αρχίσετε να συγκρίνετε τις πτήσεις με βάση τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Οι νομοθέτες παρατήρησαν ότι σήμερα υφίσταται μεγάλη ποικιλία μεθόδων σχετικά με τον τρόπο πρόβλεψης των εκπομπών CO2 μιας πτήσης. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη αξιοπιστίας. Για τον λόγο αυτό οι νομοθέτες αποφάσισαν να αναθέσουν την αξιολόγηση του αποτυπώματος CO2 σε έναν ρυθμιστικό φορέα, τον EASA.
Από το 2025, σε προαιρετική βάση, οι αεροπορικές εταιρείες μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον EASA για να αποκτήσουν σήμανση για τις πτήσεις που προσφέρουν, ακολούθως δε ο EASA θα παρέχει τα αναμενόμενα αποτυπώματα CO2 για τις εν λόγω πτήσεις. Πρόκειται για ένα εργαλείο πληροφόρησης, αλλά μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως κίνητρο για τις αεροπορικές εταιρείες ώστε να προσπαθήσουν να προσφέρουν όσο το δυνατόν πιο πράσινες πτήσεις.
Υπάρχουν άλλες πτυχές που θα θέλατε να επισημάνετε σε σχέση με τον κανονισμό «ReFuelEU aviation» και το έργο του EASA για πιο βιώσιμες αεροπορικές μεταφορές;
Ο κανονισμός «ReFuelEU aviation» παρέχει πραγματική ώθηση προς την κατεύθυνση της απανθρακοποίησης. Αποτελεί όμως και μια αφετηρία, δεδομένου ότι η νομοθεσία πρόκειται να αναθεωρηθεί το 2027 ώστε να συμπεριλάβει πιθανά πρόσθετα στοιχεία.
Για να σας δώσουμε ένα παράδειγμα: οι αεροπορικές μεταφορές πρέπει να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των εκπομπών που δεν σχετίζονται με το CO2. Ενώ ο κανονισμός «ReFuelEU aviation» εστιάζει στις εκπομπές CO2, από την επιστημονική έρευνα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, τα οποία συνήθως αναφέρονται ως εκπομπές που δεν σχετίζονται με το CO2. Πρόκειται για μια ακόμη σημαντική πρόκληση την οποία πρέπει να αντιμετωπίσει ο EASA από κοινού με τα ενδιαφερόμενα μέρη και την οποία μπορούμε να συνδέσουμε με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα αεροπορικά καύσιμα, δεδομένου ότι ένα από τα στοιχεία που θα αρχίσουμε να παρακολουθούμε θα είναι η περιεκτικότητα αρωματικών ενώσεων στα ορυκτά καύσιμα. Οι αρωματικές ενώσεις είναι χημικά συστατικά τα οποία, με την προσέλκυση υγρασίας, μπορούν να δημιουργήσουν ουρές συμπύκνωσης όταν εκπέμπονται από κινητήρες αεροσκαφών. Αυτές οι ουρές συμπύκνωσης ενδέχεται να συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας επειδή παγιδεύουν τη θερμότητα της γήινης επιφάνειας.
Ο EASA θεωρεί ότι αυτό αποτελεί επίσης ένα πολύ σημαντικό καθήκον που θα πρέπει να αναληφθεί στο μέλλον. Ο ρόλος του EASA θα είναι να παράσχει περαιτέρω υλικό τεκμηρίωσης στο πλαίσιο του διαλόγου σχετικά με τη χάραξη περιβαλλοντικής πολιτικής για τις αερομεταφορές.