Τα ταξίδια δεν αποτελούν απλώς μια διαδικασία μεταφοράς. Είναι ένας τρόπος με τον οποίο διασφαλίζεται η δυνατότητα των ανθρώπων να διαδραματίζουμε ενεργό ρόλο στην πολυπολιτισμική και παγκόσμια κοινωνία μας μέσω των επισκέψεών μας σε διάφορα μέρη, της διατήρησης των στενών επαφών με την οικογένεια και τα αγαπημένα μας πρόσωπα, και της γνωριμίας μας με διαφορετικούς πολιτισμούς και οικοσυστήματα.
Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι είμαστε ήδη μάρτυρες των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, η ανάγκη μετασχηματισμού των αεροπορικών μεταφορών ώστε να καταστούν πιο βιώσιμες είναι σαφής και αναμφισβήτητη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δρομολογήσει πολυάριθμα σχέδια και πρωτοβουλίες με στόχο:
- την ενδυνάμωση των πολιτών ώστε να κάνουν συνειδητές και περιβαλλοντικά βιώσιμες επιλογές όταν ταξιδεύουν αεροπορικώς.
- την παροχή κινήτρων στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών με σκοπό τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών του και με σαφή στόχο την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
- τη διευκόλυνση της έρευνας και της καινοτομίας, οι οποίες με τη σειρά τους στηρίζουν τον ευρωπαϊκό κλάδο αεροπορικών μεταφορών ώστε να καταστεί περισσότερο ανταγωνιστικός και ταυτόχρονα πιο βιώσιμος.
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στις υποστηρικτικές πρωτοβουλίες.
Το πρόγραμμα
Τον Οκτώβριο του 2020 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) δρομολόγησε το Πρόγραμμα Βιώσιμης Αεροπορίας σύμφωνα με τους κανονισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος (βλ. κανονισμό (ΕΕ) 2018/1139, άρθρο 87), και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Το πρόγραμμα υλοποιείται μέσω μιας περιβαλλοντικής στρατηγικής που αποτελείται από τις παρακάτω φάσεις.
Ενδυνάμωση των επιβατών — Πρόγραμμα περιβαλλοντικής επισήμανσης του EASA
Ο κλάδος των αεροπορικών μεταφορών παραμένει στο προσκήνιο όσον αφορά τι επιπτώσεις του στο περιβάλλον. Σε μια έρευνα του 2020 σχετικά με τους ευρωπαίους ταξιδιώτες, την οποία πραγματοποίησε ο EASA, διαπιστώθηκε ότι η πλειονότητα των ερωτηθέντων υπερεκτίμησε το μερίδιο των εκπομπών των αεροπορικών μεταφορών. Αυτό δείχνει ότι πρέπει να παρέχονται στους καταναλωτές έγκυρες και αξιόπιστες περιβαλλοντικές πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αεροπορικών μεταφορών.
Η βιώσιμη ανάπτυξη και η «πράσινη ανάκαμψη» αποτελούν κεντρικά θέματα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και, καθώς εξερχόμαστε από την πανδημία COVID-19, οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο τονίζουν την ανάγκη ανασυγκρότησης των οικονομιών με περισσότερο βιώσιμο τρόπο. Αυτό καθίσταται εμφανές, αφενός, στο πρόγραμμα ανάκαμψης NextGenerationEU της ΕΕ, το οποίο έχει ως στόχο «να καταστούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες περισσότερο βιώσιμες, ανθεκτικές και καλύτερα προετοιμασμένες για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης» και, αφετέρου, πιο πρόσφατα, στη δέσμη μέτρων «Fit for 55», η οποία αποσκοπεί στη μείωση των εκπομπών κατά 55 % έως το 2030. Οι πολιτικές αυτές συμπληρώνονται από το σύστημα αντιστάθμισης και μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές (σύστημα CORSIA) , το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ), τη θέσπιση της πρωτοβουλίας ReFuelEU και πρωτοβουλιών εσωτερικής πολιτικής.
Για την υποστήριξη των προαναφερόμενων πολιτικών και την ανακατεύθυνση της εστίασης του κοινού στις εκπομπές των αεροπορικών μεταφορών, ο EASA, ως αξιόπιστος και ανεξάρτητος ρυθμιστικός φορέας, δρομολόγησε πρόγραμμα για την ανάπτυξη περιβαλλοντικών επισημάνσεων για τις αεροπορικές μεταφορές, με στόχο την ενημέρωση των επιβατών σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επιλογών πτήσης τους και, ως εκ τούτου, την υποστήριξη περισσότερο περιβαλλοντικά βιώσιμων αεροπορικών μεταφορών. Υπάρχουν τρία σήματα τα οποία βρίσκονται υπό ανάπτυξη: Πρόκειται για το σήμα πτήσης, το σήμα αεροπορικής γραμμής και το σήμα αεροσκάφους.
Οι ευρωπαίοι πολίτες όχι μόνο θέλουν να γνωρίζουν περισσότερα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το ταξίδι τους στο περιβάλλον, αλλά και επιθυμούν να είναι σε θέση να κάνουν κάποια επιλογή και, ως εκ τούτου, να έχουν τη δύναμη να αλλάζουν τα πράγματα προς το καλύτερο.
Ο EASA ξεκίνησε έρευνα το 2019 στο πλαίσιο της οποίας έλαβε σχόλια και παρατηρήσεις έως και το 2020. Από τις απαντήσεις των άνω των 9 500 συμμετεχόντων από 18 ευρωπαϊκές χώρες προέκυψαν ορισμένες σαφείς ενδείξεις. Η πλέον επικρατούσα απάντηση ήταν ότι:
Οι επιβάτες αγνοούν το θέμα, ωστόσο ενδιαφέρονται πολύ να μάθουν περισσότερες πληροφορίες
Μόνο ποσοστό 5 % των επιβατών γνωρίζει την ποσότητα CO2 που χρησιμοποιούν όποτε ταξιδεύουν αεροπορικώς
Το 80 % θα ήθελε να λαμβάνει περιβαλλοντικές πληροφορίες σε σχέση με τις πτήσεις που πραγματοποιεί
3 στους 4 επικροτούν τη χρήση περιβαλλοντικής επισήμανσης
Στόχος και αρχές
Ο EASA έλαβε σαφή εντολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την κατάρτιση του προγράμματος περιβαλλοντικής επισήμανσης σύμφωνα με τους ακόλουθους στόχους και αρχές:
Ο στόχος:
μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των αεροπορικών μεταφορών μέσω της διευκόλυνσης περισσότερο βιώσιμων επιλογών με βάση αξιόπιστες, εναρμονισμένες, αξιόπιστες και εύκολα κατανοητές πληροφορίες
Οι αρχές:
- Απλότητα
- Διαφάνεια
- Εθελοντικός χαρακτήρας
- Ολιστική προσέγγιση
- Με βάση τα υφιστάμενα πρότυπα, δεδομένα και βέλτιστες πρακτικές