Samolot jest najbezpieczniejszym środkiem transportu. Zasadniczo jest to możliwe dzięki solidnemu systemowi lotniczemu, który gwarantuje bezpieczeństwo samolotów i odpowiednie przeszkolenie załogi.
Choć prawdopodobieństwo wystąpienia takiej ewentualności jest naprawdę bardzo niskie, zdarzają się przypadki, gdy pasażerowie muszą opuścić samolot z powodu sytuacji awaryjnej. Dobre przygotowanie do takich zdarzeń zwiększa szansę, że pasażerowie i załoga wyjdą z nich bez szwanku. Sprawne radzenie sobie z wszelkimi sytuacjami awaryjnymi, jeśli takie wystąpią, również wpływa na bezpieczeństwo lotnictwa.
Pamiętamy zapewne słynne przykłady ewakuacji z samolotów pasażerskich w nagłych przypadkach, jak choćby tę na rzece Hudson w 2009 r. lub wypadek na lotnisku Haneda (Tokio, Japonia) na początku 2024 r. W obu przypadkach, pomimo wyjątkowo trudnych okoliczności, wszyscy byli w stanie bezpiecznie się ewakuować, więc nie było ofiar śmiertelnych wśród pasażerów i załogi samolotów.
Co może sprawić, ze ewakuacja się powiedzie? A co możesz zrobić jako pasażer, jeśli znajdziesz się w sytuacji, w której będzie trzeba ewakuować się z samolotu?
Ewakuacja: Co powinieneś zrobić jako pasażer?
Zacznijmy od praktycznych wskazówek dla Ciebie jako pasażera, jeśli zajdzie potrzeba ewakuacji z samolotu.
-
Zawsze słuchaj personelu pokładowego:
- Zwracaj uwagę na instrukcje dotyczące bezpieczeństwa. Być może często latasz samolotami więc widziałeś i słyszałeś demonstracje bezpieczeństwa tysiące razy, ale samoloty mają różne konfiguracje i różny sprzęt bezpieczeństwa. Dobrze jest wiedzieć, co zrobić, gdy zajdzie taka potrzeba.
- Postępuj zgodnie z instrukcjami personelu pokładowego. Członkowie personelu odbyli specjalne szkolenie na wypadek takich sytuacji i doskonale znają samolot.
- Zapoznaj się z instrukcjami zawartymi w karcie bezpieczeństwa.
- Jeżeli siedzisz obok wyjścia awaryjnego, którego nie nadzoruje bezpośrednio członek personelu pokładowego, uważnie słuchaj instrukcji przekazanych Ci przez personel pokładowy.
- Zwracaj uwagę na instrukcje dotyczące bezpieczeństwa. Być może często latasz samolotami więc widziałeś i słyszałeś demonstracje bezpieczeństwa tysiące razy, ale samoloty mają różne konfiguracje i różny sprzęt bezpieczeństwa. Dobrze jest wiedzieć, co zrobić, gdy zajdzie taka potrzeba.
-
Podczas kołowania, startu i lądowania zaciśnij pas bezpieczeństwa wokół bioder.
Jest to dla Twojego ciała najlepsze wsparcie i może zamortyzować uderzenia. W trakcie samego lotu, warto zawsze mieć zapięte pasy bezpieczeństwa na wypadek turbulencji. Mogą one jednak być zapięte nieco luźniej.
-
Zostaw bagaż
W trakcie ewakuacji czas ma zasadnicze znaczenie. Próba zabrania ze sobą swoich rzeczy nie tylko utrudni ewakuację, ale także narazi innych pasażerów na niebezpieczeństwo. Zabranie swoich rzeczy może utrudnić bezpieczne opuszczenie samolotu i uszkodzić sprzęt ewakuacyjny, taki jak zjeżdżalnie ewakuacyjne. Choć oczywiste jest, że życie jest ważniejsze niż dobytek, doświadczenia pokazują, że niektórzy pasażerowie i tak chcą zabierać ze sobą walizki. To naraża wszystkich na większe ryzyko.
Bezpieczeństwo ewakuacji już w fazie projektowania
Podczas certyfikacji nowego samolotu – potwierdzenia, że może on bezpiecznie latać – niektóre z wielu wymagań dotyczą w szczególności funkcji ewakuacyjnych.
-
Wyjścia awaryjne
Istnienie wyjść awaryjnych
jest oczywiście jednym z tych wymogów. Samoloty mają różne rozmiary, a maksymalna liczba miejsc pasażerskich zależy od rodzaju i liczby wyjść zainstalowanych po każdej stronie kadłuba samolotu. Wyjścia awaryjne muszą być dla pasażerów łatwo dostępne, rozpoznawalne i musi być jasne, w jaki sposób można je otworzyć w sytuacji awaryjnej.
Istnieją dwa rodzaje wyjść awaryjnych: wyjścia awaryjne, które musi otworzyć pasażer siedzący obok (wyjścia nad skrzydłami) oraz wyjścia awaryjne, które otwiera personel pokładowy (personel pokładowy siedzi obok takiego wyjścia).
-
Sprzęt
Inne wymagania związane z ogólnym bezpieczeństwem, ale także ewakuacją, obejmują na przykład stosowanie materiałów ognioodpornych w kabinie, czujników dymu i gaśnic, systemów oświetlenia awaryjnego (wewnątrz kabiny i na zewnątrz samolotu), awaryjnych zjeżdżalni ewakuacyjnych (i tratw), kamizelek ratunkowych, foteli odpornych na zderzenia, awaryjnych systemów tlenowych.
-
Testy ewakuacyjne
Aby samolot uzyskał certyfikację, konieczne jest również przeprowadzenie testów ewakuacyjnych. Wymagania dotyczące dużych samolotów są takie, że samolot musi zostać całkowicie ewakuowany w czasie maksymalnie 90 sekund, przy czym dostępna musi być tylko połowa wyjść ewakuacyjnych – jest to imponujące osiągnięcie, ale konieczne, ponieważ w takich sytuacjach czas odgrywa kluczową rolę. Aby to umożliwić, wyjścia ewakuacyjne muszą zostać otwarte, a zjeżdżalnia rozłożona w czasie nie dłuższym niż 10 sekund. EASA uczestniczy w takich testach na etapie certyfikacji samolotu.
Należy zauważyć, że test ewakuacyjny odbywa się w idealnych warunkach – w symulowanej sytuacji, z udziałem zdrowych i sprawnych pasażerów, którzy zostali w pełni poinstruowani. W rzeczywistej sytuacji awaryjnej ewakuacja prawdopodobnie potrwa dłużej, ponieważ niektórzy pasażerowie to zapewne dzieci, osoby starsze lub osoby będące w szoku spowodowanym sytuacją. Dlatego też poprzeczka dla pomyślnie przeprowadzonego testu ewakuacji podczas certyfikacji jest ustawiona tak wysoko, na 90 sekund.
Operacje lotnicze – gotowość załogi do ewakuacji
Oprócz zabezpieczeń ewakuacyjnych na pokładzie samolotu, kolejnym ważnym czynnikiem zapewniającym pomyślną ewakuację jest gotowość załogi do ewakuacji.
Co roku załogi samolotów przechodzą szkolenie teoretyczne i praktyczne, a kluczowym elementem jest nauka procedur awaryjnych, które obejmują także ewakuację. Po zakończeniu szkolenia członkowie załogi muszą zdać egzaminy, aby wykazać, że posiadają pełne kwalifikacje do działania w sytuacjach awaryjnych oraz do prowadzenia ewakuacji pasażerów, jeżeli zajdzie taka potrzeba.
Zanim samolot wystartuje lub wyląduje, należy przeprowadzić liczne kontrole. Być może słyszałeś, jak załoga samolotu i personelu pokładowego komunikowała się między sobą, mówiąc na przykład „kontrola zakończona” lub „kontrola krzyżowa zakończona”. Oznacza to, że podstawowe zadania związane z bezpieczeństwem zostały wykonane i sprawdzone przez członków załogi, a w niektórych przypadkach skontrolowane również przez innego członka załogi.
Bardzo ważnymi aspektami pracy personelu pokładowego i lotniczego są koordynacja i komunikacja. Dzięki temu załoga i personel pokładowy otrzymują aktualne i jasne informacje o aktualnej sytuacji, które pomagają im podejmować właściwe decyzje oraz w razie potrzeby lepiej przygotować się do lądowania w sytuacji awaryjnej, a co za tym idzie – do ewakuacji.
Pasażerów zachęca się również do zgłaszania personelowi pokładowemu wszelkich nietypowych obserwacji, na przykład obecności dymu w kabinie lub uszkodzeń skrzydeł samolotu itp.
Inne kwestie: rozmieszczenie miejsc siedzących
Podczas ewakuacji istotne jest również rozmieszczenie miejsc siedzących, zwłaszcza jeśli chodzi o szczególne kategorie pasażerów, takie jak dzieci czy pasażerowie o ograniczonej sprawności ruchowej. Zazwyczaj linie lotnicze sadzają pasażerów szczególnej kategorii na miejscach najlepiej zlokalizowanych do przeprowadzenia sprawnej ewakuacji.
Ważne jest, aby dzieci siedziały razem z dorosłymi, którzy będą mogli im pomóc podczas ewakuacji lub w innych sytuacjach awaryjnych. Przeczytaj więcej o lataniu z dziećmi.
Bądź na bieżąco
Utwórz konto i śledź EASA Light, aby dowiedzieć się więcej o działaniach EASA.