Is saincheist ríthábhachtach í an inbhuanaitheacht do gach earnáil eacnamaíoch, lena n‑áirítear an eitlíocht, ina ndéantar níos mó grinnscrúdaithe ar a héifeachtaí diúltacha (torann, cáilíocht an aeir agus an t‑athrú aeráide) ar shláinte agus ar cháilíocht saoil shaoránaigh na hEorpa agus ar an mian atá ann gníomhaíocht níos déine a dhéanamh.
Is eol go bhfuil sé deacair earnáil na heitlíochta a dhícharbónú, ach le trí bliana anuas tá dul chun cinn déanta maidir le príomhbheartais agus príomhreachtaíocht chun na spriocanna a bhfuil géarghá leo a chur chun cinn, amhail an Comhaontú Glas don Eoraip, an Dlí Aeráide Eorpach, an Straitéis Chuimsitheach um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste, an Plean Gníomhaíochta maidir le Truailliú Nialasach, an Rialachán ‘ReFuelEU Aviation’ agus Córas Trádála Astaíochtaí athbhreithnithe (sásra chun astaíochtaí eitlíochta a chúiteamh trí astaíochtaí in earnálacha eile a laghdú). Is féidir leat mír na n‑ábhar gaolmhar a sheiceáil chun tuilleadh a léamh faoi na beartais sin.
Tá léargas soiléir ar an bhfeidhmíocht chomhshaoil agus ar na dúshláin atá roimh an earnáil ríthábhachtach nuair a bhíonn feabhsuithe á lorg. Dá bhrí sin, gach trí bliana, foilsíonn EASA an Tuarascáil Eorpach ar an gComhshaol Eitlíochta ina dtugtar forléargas oibiachtúil, soiléir agus cruinn ar fheidhmíocht stairiúil agus réamh-mheasta na hearnála. Cuirtear moltaí ar fáil inti freisin do chineálacha éagsúla páirtithe leasmhara, ionas gur féidir gníomhaíochtaí nithiúla a dhéanamh de spriocanna inbhuanaitheachta.
Foilsíodh an tuarascáil is déanaí ag tús 2025 – faigh anseo í! Tá an tuarascáil ar fáil i mBéarla ach tá an achoimre feidhmiúcháin agus na moltaí ar fáil i ngach teanga oifigiúil de chuid an Aontais agus na Náisiún Aontaithe. Lean ar aghaidh ag léamh chun foghlaim faoi chuid de na buaicphointí.
Mar aon le gach earnáil eacnamaíoch eile, tá uair na cinniúna buailte leis an earnáil eitlíochta chomh fada is a bhaineann leis an aistriú dícharbónaithe, agus tá méadú ag teacht ar an mbrú atá ar an earnáil spriocanna agus dúshláin chomhshaoil a comhaontaíodh a chomhlíonadh mar gheall ar shaincheisteanna a bhaineann leis an slabhra soláthair lena gcuirtear moill ar athnuachan flít chomh maith leis an bpraghas ard ar Bhreosla Eitlíochta Inbhuanaithe agus acmhainneacht theoranta táirgeachta. Tá go leor bainte amach againn le blianta beaga anuas chun a chinntiú go bhfuilimid ar an mbóthar ceart. Mar sin féin, ní mór dúinn dul chun cinn a dhéanamh níos tapa. Tá gá le hiarracht chomhbheartaithe anois. Trí aghaidh a thabhairt ar na saincheisteanna atá sa tuarascáil seo, beimid in ann aistriú ordúil chuig eitlíocht níos glaine a bhainistiú agus ardleibhéal aonfhoirmeach sábháilteachta agus nascachta a choinneáil ag an am céanna.
Florian Guillermet – Stiúrthóir Feidhmiúcháin – Gníomhaireacht Sábháilteachta Eitlíochta an Aontais Eorpaigh (EASA), ina theachtaireacht fáilte don Tuarascáil Comhshaoil Eitlíochta na hEorpa 2025
Míreanna agus buaicphointí na tuarascála
Cumhdaítear na réimsí seo a leanas i dTuarascáil Comhshaoil Eitlíochta na hEorpa 2025:
- Forléargas ar an earnáil eitlíochta
- Tionchair na heitlíochta ar an gcomhshaol
- Teicneolaíocht agus dearadh
- Bainistíocht agus oibríochtaí aerthráchta
- Aerfoirt
- Breosla eitlíochta inbhuanaithe
- Bearta margadhbhunaithe
- Comhar idirnáisiúnta
Astaíochtaí eitlíochta
In 2022, bhí eitiltí a d’imigh ó AE27+CSTE (an Íoslainn, Lichtinstéin, an Eilvéis agus an Iorua) freagrach as 12 % d’astaíochtaí gás ceaptha teasa iompair iomlána agus 4 % d’astaíochtaí gás ceaptha teasa iomlána in AE27+CSTE.
Is meascán d’astaíochtaí CO2 agus neamh-CO2 araon é tionchar na heitlíochta ar an aeráid. I measc na n‑astaíochtaí neamh-CO2 tá ocsaídí nítrigine (NOX), ábhar cáithníneach (súiche), ocsaídí sulfair (SOX) agus galuisce chomh maith leis na héifeachtaí ina dhiaidh sin ó fhoirmiú scamall ciorrais conaire comhdhlúthaithe agus idirghníomhaíochtaí scamaill aerasóil.
Astaíochtaí CO2 eitlíochta
Bhí an earnáil eitlíochta freagrach as thart ar 2.5 % d’astaíochtaí CO2 ar fud an domhain in 2023. Tá méadú suntasach tagtha ar dhearbhastaíochtaí. Tharla 47 % de na hastaíochtaí iomlána CO2 eitlíochta a tharla idir 1940 agus 2019 ó 2000 i leith.
Eolas spéisiúil – Líonra Saineolaithe Eitlíochta neamh-CO2
Tá éiginnteacht shuntasach fós ann maidir leis an tionchar a bhíonn ag astaíochtaí eitlíochta neamh-CO2 ar an aeráid. In 2024, sheol EASA tionscnamh ar a dtugtar “Líonra Saineolaithe Eitlíochta neamh-CO2 (ANCEN)”, chun an tuiscint is fearr a fháil ar thionchar astaíochtaí neamh-CO2 agus ar an gcaoi ar féidir iad a mhaolú.
Bainistíocht agus oibríochtaí aerthráchta
Bíonn tionchar ag an gcaoi a n‑oibrítear aerárthaí agus ag an gcaoi a n‑úsáidtear an t‑aerspás ar na hastaíochtaí. Chun spriocanna uaillmhianacha comhshaoil a bhaint amach, tá gá le hoibríochtaí níos éifeachtúla a mbeidh níos lú ídithe breosla agus astaíochtaí iomarcacha mar thoradh orthu. Le 3 bliana anuas, rinneadh roinnt forbairtí sa réimse, eadhon an “Mháistirphlean Eorpaigh um Bainistíocht Aerthráchta in 2024” nuashonraithe, arb é an aidhm atá leis an Eoraip a bhunú mar an spéir is éifeachtúla agus is neamhdhíobhálaí don chomhshaol don eitilt ar domhan. D’fhéadfadh 9.3 % ní ba lú CO2 a astú in aghaidh na heitilte faoi 2025 a bheith mar thoradh ar a chur chun feidhme.
Tionchar ó choinbhleachtaí armtha
Ar smaoinigh tú riamh ar an gcaoi ar féidir le coinbhleachtaí armtha tionchar a imirt ar éifeachtúlacht oibríochtaí aeir? Nuair a dhúntar aerspásanna áirithe, d’fhéadfaí go mbeadh ar oibreoirí taisteal bealaí ní b’fhaide nó nach mbeadh chomh héifeachtúil céanna. Mar shampla, méadaíodh dúnadh aerspás na hÚcráine do thrácht tráchtála trí thoirmisc aerspáis chómhalartacha ar oibreoirí Rúiseacha agus ar go leor oibreoirí de chuid an Iarthair. Ní mór d’eitiltí soir-siar idir an Eoraip agus an Áise a thaistil trí aerspás na Rúise roimhe seo atreorú, rud a chuireann leis an am taistil agus leis an ídiú breosla, rud a laghdaíonn éifeachtúlacht eitilte.
Aerfoirt
Chomh maith le hastaíochtaí gás ceaptha teasa, is tionchar comhshaoil é torann ó oibríochtaí aeir atá ábhartha go háirithe ag aerfoirt agus ag limistéir máguaird. Gheobhaidh tú sonraí freisin maidir le feidhmíocht torainn aerárthaí laistigh de EAER 2025.
Tá ról ag aerfoirt maidir le hastaíochtaí a laghdú ar bhealaí éagsúla, amhail na ruthaig chonaire eitilte is fearr a roghnú; leictriú feithiclí talún agus bonneagair; oibríochtaí talún níos inbhuanaithe, mar shampla, le hinleadh innill aonair; trí sholáthar Breoslaí Eitlíochta Inbhuanaithe (SAF) a éascú agus trí scrúdú a dhéanamh ar fhoinsí fuinnimh ísealcharbóin malartacha amhail hidrigin agus leictreachas.
Teicneolaíocht
Bhí líon na n‑aerárthaí móra iompair deimhnithe nua, cosúil leis na heitleáin tráchtála a mbímid ag eitilt iontu, agus cineálacha innill le cúpla bliain anuas teoranta agus ní dhearnadh ach feabhsuithe comhshaoil fánacha. Is bearta maolaithe tábhachtacha iad aerárthaí nua ag a bhfuil éifeachtúlacht breosla fheabhsaithe agus torann níos ísle ach tógann siad am chun an flít domhanda a fhorbairt agus dul i bhfeidhm air. Ní bheidh úsáid á baint as foinsí malartacha fuinnimh, amhail leictreachas agus hidrigin, in aerárthaí móra go ceann i bhfad fós.
Mar sin féin, meastar gur cliabhán í an eitlíocht ghinearálta (aerárthaí éadroma níos lú d’úsáid áineasa nó d’iompar príobháideach) chun nuálaíochtaí a fhorbairt, a thástáil agus a thionsclú agus is féidir léi feabhsuithe a spreagadh ar fud na hearnála eitlíochta ar fad.
Breoslaí eitlíochta inbhuanaithe
Ba réimse amháin é sin ina ndearnadh céim mhór chun cinn le déanaí, tar éis an Rialachán ‘RefuelEU Aviation’ a fhormheas in 2023. Leagtar síos sa phíosa reachtaíochta sin spriocanna éigeantacha maidir le soláthar breoslaí eitlíochta inbhuanaithe ag aerfoirt Eorpacha, a mhéadóidh de réir a chéile ó 2 % in 2025 go 70 % in 2050.
D’fhéadfadh breoslaí eitlíochta inbhuanaithe laghduithe suntasacha ar astaíochtaí CO2 agus neamh-CO2 a thairiscint ar bhonn saolré i gcomparáid le gnáth-scairdbhreoslaí, a bhaintear amach go príomha le linn an phróisis táirgthe. Ó 2024 ar aghaidh, ní raibh i gceist le táirgeadh breoslaí eitlíochta inbhuanaithe ach 0.53 % d’úsáid dhomhanda scairdbhreosla. Tá gá le leathnú suntasach ar an acmhainneacht táirgeachta chun sainorduithe agus spriocanna a bheidh ann amach anseo a chomhlíonadh. Saincheist mhór a bhaineann le breoslaí eitlíochta inbhuanaithe is ea an praghas: d’fhéadfadh sé a bheith 3 go 10 n‑uaire ní ba chostasaí ná gnáthbhreosla. Mar sin féin, táthar ag súil go dtiocfaidh laghdú ar phraghsanna de réir mar a mhéadaíonn táirgeacht.
Bearta margadhbhunaithe
Is sásraí iad bearta margadhbhunaithe chun astaíochtaí a chúiteamh. Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi san alt seo maidir le EASA Light. Maidir leis an eitlíocht, is iad na scéimeanna is mó cáil Córas Trádála Astaíochtaí an Aontais (CTA AE) agus ICAO CORSIA. Áirítear in athbhreithniú a rinneadh le déanaí ar CTA AE in 2023 deireadh a chur de réir a chéile le lamháltais saor in aisce d’aerlínte agus laghdú ar an gcaidhp astaíochtaí eitlíochta ó 2024 ar aghaidh. Mar thoradh air sin, éiríonn lamháltais níos costasaí agus dreasaítear laghduithe astaíochtaí laistigh den earnáil eitlíochta.
Comhar idirnáisiúnta
Is de chineál idirnáisiúnta í an eitlíocht, agus dá bhrí sin, ní féidir inbhuanaitheacht na hearnála a bhaint amach ach amháin má tá gach duine ag obair le chéile. Tá roinnt clár atá tiomnaithe do chosaint an chomhshaoil curtha i bhfeidhm, eadhon ag an Aontas agus ICAO, chun oibriú le Stáit Chomhpháirtíochta ar spriocanna coiteanna. Tá eintitis Eorpacha ina n‑aonar tar éis comhoibriú le 112 Stát Comhpháirtíochta agus tá thart ar EUR 20 milliún geallta acu i dtionscadail um chosaint an chomhshaoil san eitlíocht shibhialta ó 2022.
Le blianta beaga anuas, tá earnáil eitlíochta na hEorpa i mbun bealach a bhualadh i dtreo na hinbhuanaitheachta atá dúshlánach ach ríthábhachtach. Táimid ar tí athrú mór a dhéanamh, athrú a mbeidh tionchar aige ar an earnáil ina hiomláine – ó thaobh na teicneolaíochta, an fhuinnimh agus na hoibríochta de. Soláthraíonn na forbairtí cinniúnacha a rinneadh le déanaí, san Eoraip agus ar fud an domhain araon, bealach soiléir don eitlíocht chun a lorg aeráide a laghdú go suntasach.
Magda Kopczyńska – Ard-Stiúrthóir na Soghluaisteachta agus an Iompair – An Coimisiún Eorpach, ina teachtaireacht fáilte don Tuarascáil Eorpach ar an gComhshaol Eitlíochta 2025
Tuilleadh eolais
Seiceáil an tuarascáil iomlán agus léigh níos mó scéalta ratha ó pháirtithe leasmhara maidir le spriocanna inbhuanaitheachta a iompú ina ngníomhaíochtaí.
Is féidir tuilleadh a léamh faoin inbhuanaitheacht ar EASA Light freisin.