Artificiële intelligentie (AI) zal in alle luchtvaartdomeinen een rol gaan spelen. AI-technologie zal geavanceerde ondersteuning bieden aan luchtvaartprofessionals en zorgen voor procesoptimalisatie op manieren die anders niet mogelijk zouden zijn, waardoor de luchtvaartsector nog veiliger en duurzamer kan worden.
Nieuwe technologieën brengen uiteraard risico’s en uitdagingen met zich mee, zoals de complexiteit van systemen voor machinaal leren, de ethische implicaties en de cyberbeveiliging van AI-systemen. Met zijn routekaart voor artificiële intelligentie wil EASA de luchtvaartsector laten profiteren van het potentieel van de integratie van artificiële intelligentie in zijn activiteiten met behoud van de hoogste normen op het gebied van veiligheid en milieubescherming.
Hoe kan de luchtvaart baat hebben bij toepassingen van artificiële intelligentie?
Een van de grote krachten van artificiële intelligentie is het vermogen om enorme hoeveelheden gegevens te verwerken en hiervan te leren. Dergelijke vaardigheden kunnen worden gebruikt om patronen te ontdekken, voorspellingen te doen en te anticiperen op risico’s. Verschillende domeinen in de luchtvaart kunnen hiervan profiteren, zoals blijkt uit de onderstaande voorbeelden.
Vluchten
Artificiële intelligentie kan de bemanning helpen door advies te geven bij routinetaken en zo de operationele efficiëntie van de vlucht verbeteren. AI kan problemen zoals turbulentie en ijsafzetting voorspellen en piloten helpen bij het nemen van beslissingen in lastige situaties.
Onderhoud
Met de digitalisering groeit de hoeveelheid gegevens die productie- en onderhoudsorganisaties in handen hebben, en daarmee de noodzaak om AI in te zetten voor de verwerking van deze gegevens. Op AI gebaseerd voorspellend onderhoud kan helpen bij het optimaliseren van de onderhoudsschema’s en het voorspellen van de resterende gebruiksduur van onderdelen en kan daarmee storingen voorkomen.
Milieu
AI kan helpen de koolstofemissies van vluchten te verminderen door bijvoorbeeld vliegroutes te optimaliseren.
Ook bij effectbeoordelingen kan AI een waardevolle bijdrage leveren. Voor een gegevensintensieve activiteit als de beoordeling van de milieueffecten van de luchtvaart – zoals de geluidsoverlast rond luchthavens of emissies van motoren tijdens de vlucht – is veel rekenkracht nodig. Met behulp van AI kan EASA zijn capaciteit voor de verwerking van dergelijke gegevens verbeteren.
Luchtverkeersbeheer
Door gegevens over weerspatronen, sectorconfiguraties, luchtverkeerscongestie en andere factoren te analyseren, kan artificiële intelligentie helpen vliegroutes te optimaliseren en de vluchtduur, het brandstofverbruik en de kosten verminderen. Een dergelijke optimalisering zou dan leiden tot een efficiënter systeem voor luchtverkeersbeheer, waardoor er minder vertragingen zijn en de capaciteit van het luchtvervoer wordt vergroot.
Toepassingen van artificiële intelligentie en machinaal leren (ML) kunnen luchtverkeersleiders ook helpen om beter geïnformeerde en snellere beslissingen te nemen in lastige situaties.
Luchthavens
Op de luchthaven kan artificiële intelligentie ondersteuning bieden bij het detecteren van voorwerpen die niet op de start- of landingsbaan thuishoren en van illegale onbemande vliegtuigen (zoals drones) in de omgeving van luchthavens, maar ook bij het voorkomen van vogelaanvaringen.
In de luchthaventerminal kan AI helpen bij de veiligheidsscreening, de detectie van gevaarlijke goederen en de bewaking.
Drones en innovatieve luchtmobiliteit
Naarmate we evolueren naar een realiteit waarin luchttaxi’s geen sciencefiction meer zijn en onbemande luchtvaartuigen zoals drones robuuster worden en voor meerdere doeleinden worden gebruikt, zal het luchtruim steeds drukker worden.
Artificiële intelligentie zal dan van cruciaal belang zijn voor de integratie van bemande en onbemande luchtvaartuigen, zodat de verschillende gebruikers allemaal veilig gebruik kunnen maken van het luchtruim, en uiteindelijk voor de implementatie van geavanceerde U-Spacediensten (U-Space duidt kort gezegd op een reeks oplossingen voor het beheer van onbemande luchtvaartuigen). Denk hierbij aan de detectie van obstakels, die het mogelijk maakt om een andere vliegroute te kiezen en risico’s op de grond bij de landing in te schatten.
Cyberbeveiliging
Artificiële intelligentie kan helpen om effectievere en robuustere systemen op te zetten om cyberaanvallen te voorkomen. AI kan worden gebruikt voor automatische detectie en patching van kwetsbaarheden in systemen (preventie), maar ook voor de identificatie van bedreigingen op basis van gedrag (detectie).
Veiligheidsrisicobeheer
Ook dit is een domein dat te maken heeft met enorme hoeveelheden gegevens. Bij EASA zal AI-technologie de veiligheidsintelligentie versterken door het Agentschap bijvoorbeeld beter in staat te stellen om kwetsbaarheden te identificeren. AI kan helpen bij het opsporen van nieuwe risico’s, de risicoclassificatie van voorvallen, het ontwerp van de veiligheidsrisicoportefeuille en de prioritering van veiligheidskwesties.
Hoe maakt EASA de veilige toepassing van AI-technologieën in de luchtvaart mogelijk?
In 2020 heeft EASA de eerste “routekaart voor artificiële intelligentie” gepubliceerd, waarin de initiële visie van het Agentschap op de veiligheids- en ethische dimensie van de ontwikkeling van AI-instrumenten in de luchtvaart is vastgelegd. De AI-routekaart van EASA is een levend document dat gaandeweg zal worden bijgewerkt en verbeterd op basis van gedachtewisselingen en activiteiten op het gebied van AI-ontwikkeling. De meest recente versie, de EASA-routekaart voor artificiële intelligentie 2.0, is gepubliceerd in mei 2023.
EASA heeft ook conceptnota’s over artificiële intelligentie gepubliceerd die moeten helpen de bestaande luchtvaartvoorschriften aan te passen aan de specifieke kenmerken van AI en nieuwe vereisten en wijzen van naleving te identificeren.
Daarnaast is er onderzoek gaande in het kader van het project inzake de goedkeuring van toepassingen voor machinaal leren (MLEAP), dat betrekking heeft op de goedkeuring van technologie voor machinaal leren voor systemen die bestemd zijn voor gebruik in veiligheidsgerelateerde toepassingen op alle gebieden die onder de bevoegdheid van EASA vallen.