Huwa mistenni li l-intelliġenza artifiċjali (IA) se jkollha rwol fl-oqsma kollha tal-avjazzjoni. L-introduzzjoni ta’ din it-teknoloġija se tippermetti assistenza avvanzata lill-professjonisti tal-avjazzjoni u ottimizzazzjoni tal-proċess b’modi oħrajn li mhumiex possibbli, li jippermettu settur tal-avjazzjoni saħansitra aktar sikur u aktar sostenibbli.
Naturalment, it-teknoloġiji l-ġodda jġibu magħhom riskji u sfidi, pereżempju, il-kumplessità tas-sistemi tal-apprendiment awtomatiku, l-implikazzjonijiet etiċi u ċ-ċibersigurtà tas-sistemi tal-IA. Permezz tal-Pjan Direzzjonali tagħha għall-Intelliġenza Artifiċjali, l-EASA hija impenjata li tiżgura li l-industrija tal-avjazzjoni tibbenefika mill-potenzjal tal-integrazzjoni tal-intelliġenza artifiċjali fl-operazzjonijiet tagħha, filwaqt li żżomm l-ogħla standards ta’ sikurezza u protezzjoni ambjentali.
L-applikazzjonijiet tal-intelliġenza artifiċjali kif jistgħu jġibu benefiċċji għall-avjazzjoni?
Waħda mis-setgħat il-kbar tal-intelliġenza artifiċjali hija l-kapaċità li jiġu pproċessati ammonti kbar ta’ data u jkun hemm apprendiment minnhom. Dawn l-abbiltajiet jistgħu jintużaw għall-identifikazzjoni ta’ mudelli, l-iżvilupp ta’ previżjonijiet u l-antiċipazzjoni tar-riskji u jista’ jkollhom impatt pożittiv fuq oqsma differenti fl-avjazzjoni, kif tistgħu taraw fl-eżempji deskritti hawn taħt.
Operazzjonijiet ta’ titjir
L-intelliġenza artifiċjali tista’ tassisti lill-ekwipaġġ billi tagħti pariri dwar kompiti ta’ rutina biex tittejjeb l-effiċjenza operazzjonali tat-titjira. Tista’ tipprevedi problemi bħal turbolenza u kundizzjonijiet ta’ silġ u tgħin lill-bdoti fit-teħid tad-deċiżjonijiet meta jiffaċċjaw kunflitt.
Manutenzjoni
Bid-diġitalizzazzjoni, l-ammont ta’ data ġestita minn organizzazzjonijiet tal-produzzjoni u l-manutenzjoni qed jikber u b’hekk, il-ħtieġa li wieħed jiddependi fuq l-IA għall-ġestjoni ta’ din id-data qed tiżdied ukoll. Il-manutenzjoni predittiva bbażata fuq l-IA tista’ tgħin fl-ottimizzazzjoni tal-iskedi tal-manutenzjoni, fit-tbassir tal-ħajja utli li jifdal tal-partijiet u b’hekk jiġu evitati l-fallimenti.
Ambjent
Fost l-oħrajn, l-ottimizzazzjoni tat-trajettorji tat-titjiriet hija eżempju wieħed ta’ kif l-IA tista’ tgħin fit-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-karbonju matul l-operazzjonijiet tat-titjiriet.
Eżempju ieħor fejn l-appoġġ għall-IA se jkun ta’ valur huwa dak tal-valutazzjonijiet tal-impatt. Il-valutazzjoni tal-impatti ambjentali tal-avjazzjoni, bħall-istorbju madwar l-ajruporti jew l-emissjonijiet tal-magni waqt it-titjira, hija attività intensiva fid-data u fil-komputazzjoni. L-IA tista’ tagħmilha possibbli għall-EASA li ttejjeb il-kapaċità tagħha biex tiġġestixxi tali data.
Ġestjoni tat-traffiku tal-ajru
Bl-analiżi tad-data ta’ xejriet tat-temp, konfigurazzjonijiet ta’ setturi, konġestjonijiet tat-traffiku tal-ajru u fatturi oħra, l-intelliġenza artifiċjali tista’ tappoġġa l-ottimizzazzjoni tar-rotot tat-titjiriet, tnaqqas il-ħin tat-titjir, il-konsum tal-fjuwil u l-kostijiet. Tali ottimizzazzjoni mbagħad twassal għal sistema ta’ ġestjoni tat-traffiku tal-ajru aktar effiċjenti, li tnaqqas id-dewmien u żżid il-kapaċità tal-ivvjaġġar bl-ajru.
L-applikazzjonijiet tal-Intelliġenza Artifiċjali u l-Apprendiment Awtomatiku (ML) jistgħu jgħinu wkoll lill-Kontrolluri tat-Traffiku tal-Ajru biex jieħdu deċiżjonijiet aktar infurmati u aktar malajr, meta jiffaċċjaw kunflitt.
Ajruporti
F’dak li jirrigwarda l-operazzjonijiet tal-ajru, l-intelliġenza artifiċjali tista’ tappoġġa d-detezzjoni ta’ residwi minn oġġetti barranin fuq ir-runway u inġenji tal-ajru illegali mingħajr bdot abbord (bħad-droni) fil-madwar tal-ajruporti, kif ukoll appoġġ fil-prevenzjoni ta’ ħbit ma’ għasafar.
Fit-terminal tal-ajruport, l-IA tista’ tassisti fl-iskrinjar tas-sigurtà, fis-sejbien ta’ oġġetti perikolużi u fis-sorveljanza.
Droni u mobbiltà tal-ajru innovattiva
Hekk kif nimxu lejn realtà fejn it-taxis tal-ajru mhumiex xi ħaġa mill-fantaxjenza, u l-inġenji tal-ajru mingħajr bdot abbord bħal droni huma aktar robusti u użati għal skopijiet multipli, huwa mistenni l-ispazju tal-ajru jsir aktar iffullat.
L-intelliġenza artifiċjali mbagħad se tkun kruċjali għall-integrazzjoni ta’ inġenji tal-ajru bl-ekwipaġġ u mingħajr bdot abbord, filwaqt li tiżgura l-kondiviżjoni sikura tal-ispazju tal-ajru bejn l-utenti, u fl-aħħar mill-aħħar, l-implimentazzjoni ta’ servizzi tal-U-space avvanzati (fil-qosor, U-Space hija sett ta’ soluzzjonijiet għall-ġestjoni tat-traffiku tal-inġenji tal-ajru mingħajr bdot abbord). Dan jista’ jinkludi affarijiet bħal: l-identifikazzjoni ta’ ostakli, li tippermetti bidla fit-trajettorji u l-valutazzjoni tar-riskji fuq l-art waqt l-inżul.
Ċibersigurtà
L-intelliġenza artifiċjali tista’ tappoġġa l-ħolqien ta’ sistemi aktar effettivi u robusti għall-prevenzjoni ta’ attakki ċibernetiċi. Dan jista’ jintuża għad-detezzjoni u t-tiswija awtomatiċi tal-vulnerabbiltajiet tas-sistemi (prevenzjoni), kif ukoll għall-identifikazzjoni ta’ theddid fuq bażi ta’ mġiba (detezzjoni).
Ġestjoni tar-Riskji tas-Sikurezza
Għal darb’oħra, dan huwa qasam li jiġġestixxi ammonti kbar ta’ data. Fl-EASA, it-teknoloġija tal-IA se tagħti s-setgħa lill-intelligence dwar is-sikurezza billi, pereżempju, ittejjeb il-kapaċità li jiġu identifikati l-vulnerabbiltajiet. L-IA tista’ tappoġġa d-detezzjoni ta’ riskji emerġenti, il-klassifikazzjoni tar-riskji tal-okkorrenzi, it-tfassil tal-Portafoll tar-Riskju għas-Sikurezza u l-prijoritizzazzjoni ta’ kwistjonijiet ta’ sikurezza.
Il-mod kif l-EASA tippermetti l-adozzjoni sikura tat-teknoloġiji tal-intelliġenza artifiċjali fl-avjazzjoni
Fl-2020, l-EASA ppubblikat l-ewwel “Pjan Direzzjonali għall-Intelliġenza Artifiċjali”, li stabbilixxa l-viżjoni inizjali tal-Aġenzija għad-dimensjonijiet ta’ sikurezza u dawk etiċi tal-iżvilupp tal-għodod tal-IA fil-qasam tal-avjazzjoni. Il-Pjan Direzzjonali tal-AI tal-EASA huwa dokument ħaj, maħsub biex jiġi aġġornat u mtejjeb permezz ta’ skambji ta’ fehmiet, u ħidma prattika dwar l-iżvilupp tal-IA. L-aktar edizzjoni reċenti, il-Pjan Direzzjonali tal-EASA għall-Intelliġenza Artifiċjali 2.0, ġiet ippubblikata f’Mejju 2023.
L-EASA ppubblikat ukoll Dokumenti Kunċettwali ta’ Intelliġenza Artifiċjali li jappoġġaw l-adattament ta’ regoli eżistenti tal-avjazzjoni għall-ispeċifiċitajiet tal-IA u l-identifikazzjoni ta’ rekwiżiti u mezzi ġodda ta’ konformità.
Barra minn hekk, hemm riċerka kontinwa permezz tal-proġett tal-Approvazzjoni tal-Applikazzjoni għall-apprendiment Awtomatiku (MLEAP), li jiġġestixxi l-approvazzjoni tat-teknoloġija tal-apprendiment awtomatiku għal sistemi maħsuba għall-użu f’applikazzjonijiet relatati mas-sikurezza fl-oqsma kollha taħt l-ambitu tal-EASA.